środa, 4 stycznia 2012

Interakcjonizm symboliczny


Interakcjonizm symboliczny to teoria socjologiczna mówiąca, że kluczowym mechanizmem kształtowania się struktur społecznych jest ciągła wymiana i ewolucja znaczeń symboli, odbywająca się w trakcie wszelkich procesów oddziaływań zachodzących między ludźmi. U źródeł interakcjonizmu symbolicznego leży zainteresowanie językiem, znaczeniem i myślami jako zasadami regulującymi komunikację interpersonalną. Między uwikłanymi w interakcję, świadomymi, ciągle definiującymi sytuację partnerami toczy się ciągła analiza wzajemnych oddziaływań, pojętych jako wymiana symbolicznych znaczeń. Na skutek tych procesów dokonuje się obustronna modyfikacja własnych zachowań, kształtuje się osobowość partnera i funkcjonowanie grup społecznych.

Przyjęcie tej koncepcji implikuje akceptację założenia, że ludzie nie reagują, lecz interpretują nawzajem swoje działania.

Erving Goffman uważał natomiast w myśl modelu dramaturgicznego, że kontakt twarzą w twarz to rodzaj przedstawienia teatralnego, w czasie którego obaj rozmówcy odgrywają swoje partie. Odniósł się tutaj do dwóch podstawowych kategorii analizy – umysłu oraz jaźni. Publicznie prezentowana jest tylko jedna jaźń (fasada), a za nią kryją się „kulisy” – prowadzona na chłodno ocena skuteczności działań podjętych w czasie rozmowy.

Zdaniem George’a Mead’a, to dzięki językowi stajemy się istotami samoświadomymi, mającymi poczucie własnej indywidualności i możemy spojrzeć na siebie z zewnątrz, tak jak widzą nas inni. Kluczowym elementem tego procesu jest symbol i znaczenie (gesty) oraz wyposażenie człowieka w jaźń. Dzięki jaźni, może on być przedmiotem własnych działań – może oddziaływać na siebie podobnie jak na innych ludzi.


Uważam, że istotną wadą interakcjonizmu symbolicznego zaprezentowanego w różnych wydaniach, jest nadmierne podkreślenie świadomościowych aspektów społecznego życia. W ten sposób zignorowana lub niedostatecznie doceniona zostaje bogata przecież sfera emocjonalna ludzkiej egzystencji. W tej materii, klasyczne koncepcje traktują interakcje społeczne w sposób bardzo sztywny, nie dopuszczając bądź ograniczając działanie reakcji spontaniczne. Co więcej,pomija sformalizowane oraz zorganizowane przejawy życia społecznego. Według mnie, ścisłe trzymanie się podejścia analitycznego, objawiające się w poszukiwaniu powszechnych i typowych form interakcji, odsuwa w cień ważny w badaniach społecznych kontekst historyczny i kulturowy. Ponadto, niektóre podstawowe pojęcia (np. jaźń) są słabo sprecyzowane, przez co ograniczone jest ich użycie do empirycznych pomiarów lub analizy.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz